Marianne de Rooij is dit jaar als bestuursrechter met pensioen gegaan. Als magistraat heeft ze veel Wob-zaken onder de hamer gehad, reden om haar te vragen een tipje van de sluier over haar beroepspraktijk op te lichten. Ze begint met de opmerking dat de Wob maar een klein onderdeel van het bestuursrecht is, toch geldt ze als een ervaren Wob-rechter. De Rooij: “In dertig jaar tijd heb ik zo’n vijftig Wob-zaken gedaan. Het komt dus niet zo vaak voor, nu nog steeds niet.” Wob-zaken worden doorgaans met een enkelvoudige kamer gedaan – alleen als het om omvangrijke zaken gaat, worden meerdere rechters ingeschakeld.

Na een lange, succesvolle conferentiedag en vlak voor de borrel sluiten we af met een debatuurtje. Het gaat over belastingaangiftes, medische dossiers en Zweedse kindertekeningen: hoe ver moet de deur van de overheid eigenlijk openstaan?

Veel wetgeving komt uit Europa, maar er zijn nog maar weinig journalisten die daar gebruikmaken van hun recht op informatie. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens heeft gesteld dat toegang tot informatie een fundamenteel recht is, dat deel uitmaakt van de vrijheid van meningsuiting. Staffan Dahllöf (@staffaniDK), freelancejournalist en Europees wobber par excellence, ziet veel bemoedigends als het gaat om FOI-wetten, de ‘freedom of information’. Staffan: “De eerste stamt uit 1766 en is, niet zo verwonderlijk, van Zweedse makelij. Het daar gemunte ‘offentlighetsprincipen’ vindt zijn weg naar steeds meer wetgeving. Waren er in 1980 wereldwijd slechts zeven ‘recht op informatie’-wetten, in 2000 waren het er 38, in 2011 90 en tegenwoordig gaan we al naar de 130.”

“Je kunt het zo gek niet bedenken, of het heeft een podcast,” beaamt Kees van den Bosch. Hij leunt met gekruiste armen op het bureau. Zelf stelt hij podcasts samen voor De Groene Amsterdammer. De afleveringen heten, toepasselijk, De Groene. Onderzoeksjournalist Sylvana van den Braak knikt vanachter een tweede bureau. Samen met Jacqueline Maris maakt en presenteert zij de podcast Speurwerk voor Investico. Kees vervolgt: “Wat ik daar zelf zo leuk aan vind, is dat niemand dit heeft zien aankomen.”

In Nederland is de scheiding tussen kerk en staat goed gewaarborgd. Waarom de scheiding tussen de staat en het bedrijfsleven dan niet? Follow The Money en het Platform Authentieke Journalistiek onderzoeken de verwevenheid van Shell en de Nederlandse overheid en hebben daartoe zeventien Wob-verzoeken uitgezet bij ministeries, provincies en gemeenten.